Myom ve Cerrahisi
Myomlar, rahimde gelişen iyi huylu tümörlerdir. Belirti vermeyebilir veya kısırlık, adet düzensizliği ve pelvik ağrı gibi sorunlara neden olabilir. Myom türleri, belirtileri ve tedavi seçenekleri bu yazıda detaylı olarak ele alınmaktadır.
Myom (Miyom) Nedir?
Rahimde büyüyen iyi huylu (kanserli olmayan) tümörlerdir. Bunlara myom veya leiomyom da denir. Myomlar, rahim duvarındaki tek bir kas hücresinin çoğalması ve kanserli olmayan bir tümör oluşturmasıyla meydana gelir. Yerine ve boyutuna bağlı olarak, myomlar rahmin ve çevresindeki diğer yapılarının rahim ağzı gibi (serviks) şeklini veya boyutunu değiştirebilir. Myomların semptomlara neden olup olmadığı veya tedavi gerektirip gerektirmediği, yerlerine, boyutlarına ve sayılarına bağlıdır.
Myomlar genellikle rahmin gövdesinde veya etrafında bulunur, ancak bazen servikste de yer alabilirler. Bulundukları yere göre üç ana türü vardır:
Subserozal: Rahmin dış duvarında bulunan
İntramural: Rahim duvarının orta kas katmanlarında bulunan
Submukozal: Rahmin iç duvarında bulunan ve rahim boşluğuna giren
Myomlar, doğrudan rahim duvarına bağlı olabilir veya bir sapla (pedunküle) rahme bağlı olabilir. Ayrıca mesane ve bağırsak gibi yakın ligamentlere veya organlara da bağlı olabilirler. Myomlar nadiren pelvik boşluğun dışında bulunur.
Myomların Sıklığı Nedir?
Myomlar, üreme çağındaki kadınların %70'ine kadarında bulunur.
Myomlar Neden Gelişir?
Rahim myomlarının kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik, hormonal ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olabileceği düşünülmektedir. Örneğin, myomlar Afrikalı Amerikalı kadınlarda Kafkas kadınlara göre biraz daha yaygındır. Östrojen ve progesteron (özellikle yumurtalıklar tarafından üretilen hormonlar), myomların büyümesini teşvik edebilir. Menopoz sonrası hormon seviyeleri düştüğünde, myomlar nadiren büyür ve genellikle küçülür. Beslenme veya yaşam tarzı faktörlerinin myom büyümesini etkilediğine dair çok az kanıt bulunmaktadır. Benzer şekilde, düşük doz doğum kontrol hapları gibi ilaçların da myom büyümesi üzerinde çok az veya hiç etkisi yoktur.
Myom Muayenesi Nasıl yapılır?
Genellikle pelvik muayene sırasında rahmin şekli ve boyutu değerlendilir. Ancak daha küçük myomlar pelvik muayenelerde tespit edilemeyebilir. Ultrason gibi görüntüleme çalışmaları bulguları doğrulamak için kullanılabilir. Gerekli hallerde salin infüzyon sonografi ,Manyetik rezonans görüntüleme kullanılabilir.
Myomlar Kısırlık Yapar mı?
Myomu olan çoğu kadın kısırlık problem yaşamaz. Bu nedenle, myomu olan kadınlar ve eşleri, kısırlığa neden olabilecek diğer sorunları bulmak için kapsamlı bir şekilde değerlendirilmelidir.
Myomların boyutu ve yeri, doğurganlığı etkileyip etkilemeyeceğini belirler. Genellikle doğurganlığı azaltan myom örnekleri, rahim boşluğunun içinde bulunan (submukozal) veya rahim duvarında çok büyük olan (>6 cm çapında) myomlardır.
Myomlar serviksin şeklinin değiştirerek, rahme girebilecek sperm sayısını etkileyebilir. Fallop tüpleri myomlar tarafından tıkanabilir; bu da yumurtaların fallop tüplerinde spermle döllenmesi için taşınmasını engelleyebilir. Myomlar, embryonunun tutunacağı rahim iç yüzeyinin (endometriumun) yapışını değiştirerek inflamasyonu (mikrobik olmayan iltihap) tetikleyebilir, rahim içi boşluğunu daraltabilir, endometriumun kalınlığını etkileyebilir. Rahim boşluğuna giden kan akışı azalabilir. Bu durum embriyonun rahim duvarına yapışma (implantasyon) veya gelişme yeteneğini etkileyebilir.
Gebelikte myomlara ne olur?
Çoğu myom gebelik sırasında sorun yaratmaz. Ancak bazı myomlar büyüyebilir ve hamilelik sırasında sorunlara yol açabilir. Eğer bir myom büyürse, genellikle hamileliğin ilk 12 haftasında büyür.
Gebelikteki en büyük endişe, bir myomun erken doğum veya düşük riskini artırmasıdır. Bazı durumlarda, myomlar kan akışını kaybedebilir ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Ayrıca, myomlar bebeğin rahimdeki pozisyonunu değiştirebilir. Bu durum düşük, erken doğum ve sezaryen riski artırabilir. Myomların konumuna bağlı olarak doğum sırasında kanama ve plasentanın rahimden erken ayrılması gibi sorunlara yol açabilir.
Ancak gebelik sırasında cerrahi müdahale nadiren gereklidir veya uygulanır. Eğer bir kadın bir myomu aldırdıktan sonra hamile kalırsa, bu durumu doğumu gerçekleştirecek olan kadın doğum uzmanı ile görüşmelidir. Sezaryen doğum önerilebilir.
Myomlar Hangi Şikayetlere Neden Olur?
Myomlardan kaynaklanan belirtiler, boyutlarına ve konumlarına bağlıdır. Myomu olan çoğu kadın belirti yaşamaz. En yaygın belirtiler anormal rahim kanaması, adet düzensizliği, kasık ve karın ağrısı ve pelvik baskı hissidir.
Anormal rahim kanaması ve adet düzensizliği, myomların rahmin iç yüzeyinde veya yakınında bulunduğunda en yaygın belirtidir. Hızla büyüyen bir myom, dejenerasyona (yapısal değişiklikler) uğrayabilir; bu da ağrı ve kramp oluşturabilir. İnce bir sapla rahme bağlı olan myomlar kendi etrafında dönebilir ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Büyük myomlar cinsel ilişkiyi veya belirli hareketleri ağrılı hale getirebilir. Ayrıca şiddetli adet adet krampları ve ağrısı yaşayabilirler.
Büyük myomlar yakınlardaki pelvik organlara baskı yapabilir. Eğer myom mesaneye baskı yaparsa (rahmin önünde yer alır), idrar sıklığında artış veya acil idrara gitme hissi ortaya çıkabilir. Üreterlere (böbreklerden mesaneye idrar taşıyan tüpler) baskı yapılması durumunda, eğer myomlar çıkarılmazsa böbrek hasarına yol açabilir. Kalın bağırsak ve rektuma baskı yaparak ağrılı bağırsak hareketlerine, kabızlığa, hemoroidlere veya dışkının şeklinin değişmesine neden olabilir.
Myomlarda kanser riski nedir?
Myomların kansere dönüşme riski üreme yıllarında yaklaşık 1/1000 oranındadır (Ameliyat edilen myomlar içinde) ve menopoz sonrası daha yaygındır. Myomlardan kaynaklanan kanserlere leiomyosarkom denir. Menopoz sonrası büyüyen bir myom leiomyosarkom olabilir; bu durumda rahmin çıkarılması (histerektomi) gereklidir.
Tüm myomların tedavi edilmesi gerekir mi?
Genellikle hayır, myomu olan çoğu hasta belirti yaşamaz. Ancak, myomların boyutlarının değişip değişmediğini görmek, herhangi bir şikayeti sorgulamak gebelik planlayıp planlamadıklarını konuşmak için düzenli kontroller önerilir.
Myomlar ilaçlarla tedavi edilir mi?
Bazı myomlar östrojen hormonunun seviyelerinden etkilenir ve ilaçlarla yönetilebilir. Bu ilaçlar geçici olarak doğurganlığı engelleyebilir ve istenmeyen yan etkileri olabilir, ancak bazı belirtileri iyileştirebilir. Örneğin, doğum kontrol hapları meme hassasiyetine ve daha az sıklıkla kan pıhtılaşmasına neden olabilir. Progestinler ise şişkinlik ve adet düzensizliğine, anormal kanamalara yol açabilir.
Myom tedavisinde ne zaman cerrahi müdahale düşünülür?
Fibroidler önemli belirtilere neden olduğunda cerrahi müdahale düşünülür. Kısırlığa neden olabileceği düşünülen diğer faktörler tam olarak değerlendirilmeden kısırlığı tedavi etmek için cerrahi düşünülmemelidir.
Gebelik isteyen bireyler için rahim koruyucu myom ameliyatı (myomektomi) adı verilen cerrahi işlem,lemyomların çıkarılması genellikle en iyi seçenektir.
Rahim koruyucu myom ameliyatı (Myomektomi) nasıl yapılır?
Farklı türde myomektomiler yapılabilir. Kullanılan cerrahi yöntem myomların konumuna ve boyutuna bağlıdır. Rahim üzerindeki tüm cerrahiler, gelecekteki doğurganlığı etkileyebilecek nedbe oluşumu ve yapışıklık riski taşır. Her biri aşırı kanama riski taşır; bu da kan transfüzyonu gerektirebilir.
Abdominal Myomektomi (Laparotomi): Bu yöntemde karın ya da kasık bölgesinde bir kesi yapılır Kesik 8 cm veya daha uzun olabilir. Genellikle rahmin dış yüzeyindeki tümörleri ve çevresindeki organları çıkarmak için kullanılır. Bu cerrahi genellikle kısa bir hastanede kalış süresi gerektirir ve evde iyileşme süresi 4-6 hafta kadar sürebilir.
Laparoskopik Myomektomi: Karın bölgesine göbek deliği yakınında küçük bir kesiden (genellikle 1 cm) ışıklı bir teleskop (laparoskop) yerleştirir. Myomları çıkarmak için karın bölgesindeki diğer küçük kesilerden cerrahi aletler kullanır. Hastalar genellikle işlemin yapıldığı gün ya da bir gün sonra hastaneden taburcu edilir. İyileşme süresi genellikle 2-7 gündür.
Histeroskopik Myomektomi: Bu prosedür, rahmin iç yüzeyinde bulunan myomlar için kullanılır. Vajinadan rahme ışıklı bir teleskop (histeroskop) yerleştirir. Rahmi şişirmek için sıvı ile doldurur. Myomları çıkarmak için histeroskopta bulunan bir kılıf aracılığıyla cerrahi aletler yerleştirilir. Genellikle hastalar ameliyat günü evlerine gönderilir ve birkaç gün içinde normal aktivitelerine dönebilirler. Ciddi komplikasyonlar nadirdir.
Robotik Destekli Myomektomi: Robotik prosedür sırasında doktor, göbek hizasında veya üzerinde bir teleskopu karın içine yerleştirir. Myomları çıkarmak için aletlerin tutulması amacıyla başka küçük kesikler yapılır. Aletler robotik aletlerle kontrol edilir. Hastalar genellikle aynı gün veya 24 saat içinde evlerine dönerler. İyileşme süresi birkaç gün ile bir hafta arasında değişmektedir.
Myomektomiden Sonra Ne Zaman Gebeliğe izin verilir?
İyileşme süresi cerrahinin türüne bağlı olarak değişiklik gösterse de genellikle kısadır; rahmin iyileşmesi için zamana ihtiyacı vardır ve gebeliği denemek için onay almanız 1-6 ay sürebilir.
Ameliyattan Sonra Myomların Tekrar Oluşma Şansı Nedir?
Ameliyattan sonra yeni myomların tekrar büyüme riski ilk 10 yıl içinde yaklaşık %30'dur. Birden fazla myomu olan bireylerin, tek bir myomu olanlara göre myomların geri dönme olasılığı daha yüksektir.
Gebelik istemeyen kadınlarda myomlar nasıl tedavi edilebilir?
Myoliz: Myoliz adı verilen başka bir laparoskopik teknik, iğneler veya lazerler aracılığıyla myomları ısı ve soğuk enerji ile yakmayı içerir.
MrgFUS: Kesim gerektirmeyen bir yöntem olan MRI rehberliğinde odaklanmış ultrason tedavisi (MrgFUS) uygulanır. Bu teknoloji nispeten yeni olduğundan uzun vadeli sonuçlar hakkında sınırlı bilgi bulunmaktadır.
Uterin arter embolizasyonu: Uterin arter embolizasyonunda, myomları besleyen küçük kan damarlarını tıkamak için uterin kan damarlarına küçük parçacıklar enjekte edilir. Bu, kan akışını keser ve fibroidlerin küçülmesine neden olur. Hastalar genellikle işlem sonrası birkaç gün ağrı hissederler. Fibroid hacmi %40-50 oranında küçülür ve çoğu kadın belirtilerinde rahatlama yaşar.Ancak gebelik isteyen bireylere önerilmemektedir.
Histerektomi (rahim alınması): Tüm histerektomilerin yaklaşık yarısı rahim myomlarını tedavi etmek amacıyla yapılmaktadır. Histerektomi, semptomları olan ve ileride hamile kalmak istemeyen kadınlar için en uygun seçenektir. Histerektomi karın, vajina veya laparoskop kullanılarak yapılabilir.
Myomlar başka yöntemlerle tedavi edilebilir mi?
Bitkisel ve homeopatik tedavilerin fibroidlerden kaynaklanan belirtileri iyileştirdiğine dair kanıt yoktur.