Erkekte İnfertilite (Kısırlık)

Erkeklerde kısırlık, sperm kalitesi, hareketliliği veya üretimindeki sorunlardan kaynaklanabilir. Nedenleri, tanı yöntemleri ve güncel tedavi seçenekleri bu yazıda açıklanmaktadır.

Erkek kısırlığı, dünya genelinde infertilite yaşayan çiftlerin yaklaşık yarısında etkili olan bir faktördür. Tek başına erkek kaynaklı infertilite %20–30, kadın faktörleriyle birlikte görülme oranı da %20–30’dur.

Erkek Yaşı ve Kısırlık İlişkisi

Erkeklerde yaş ilerledikçe sperm kalitesi düşebilir, ancak bu süreç kadınlardaki kadar erken başlamaz. 60'lı yaşlara kadar erkeklerin çoğunda çocuk sahibi olma potansiyeli devam eder. Yaşla birlikte:

Testislerde küçülme,
Sperm hareketliliği ve morfolojisinde bozulma,
Genetik anormallik riskinde artış

görülebilir.

Erkek Kısırlığının Nedenleri Nelerdir?

Varikosel: Skrotum damarlarında genişleme. Fizik muayene ile tespit edilir.
Tıkanıklık: Travma, enfeksiyon veya ameliyat sonrası oluşan üreme yolu tıkanıkları.
İlaçlar: Testosteron ve kemoterapi ajanları sperm üretimini olumsuz etkileyebilir.
Genetik faktörler: Bazı doğuştan gelen genetik sorunlar.
Hormonal problemler: Endokrin bozukluklar doğurganlığı azaltabilir.
Ejakülasyon problemleri: İleri ejakülasyon, retrograd ejakülasyon gibi durumlar.
İdiopatik infertilite: Nedeni belirlenemeyen vakalar.

Erkekte Kısırlık Tanısı Nasıl Konur?

Detaylı tıbbi öykü ve fizik muayene
En az bir semen analizi (spermyogram)
Gerekirse hormon testleri, genetik testler ve ultrason

Semen Analizi (Spermyogram) Nedir?

Semen analizi ile:

Sperm sayısı
Hareketlilik
Şekil (morfoloji)
Hacim

gibi parametreler değerlendirilir.

Erkek Kısırlığında Önemli Terimler

Azospermi

Menide hiç sperm hücresi bulunmamasıdır. İnfertil erkeklerin %10'unda görülür.

Oligospermi

Mililitrede 15 milyonun altında sperm bulunması durumudur.

Astenospermi

Sperm hareketliliğinin %32'nin altında olmasıdır. Döllenme şansını azaltır.

Teratospermi

Normal morfolojide sperm oranının düşük olmasıdır. Ancak tüm anormal spermler doğrudan doğurganlık kaybı anlamına gelmez.

Sperm Morfolojisinin Önemi

Sperm şekli hem doğal gebelik şansını hem de yardımcı üreme teknikleri (IVF, ICSI) başarısını etkileyebilir. Ancak anormal şekilli sperm bulunması her zaman gebelik oluşamayacağı anlamına gelmez.

Sperm Kalitesini Artırmak İçin Neler Yapılabilir?

Tütün, alkol ve kafein tüketiminin azaltılması
Sağlıklı ve dengeli beslenme
Antioksidan destekli multivitamin kullanımı (hekim önerisiyle)

Yaşam tarzı değişikliklerinin etkisi 3 ay sonra semen parametrelerine yansır.

Erkek Kısırlığında Tedavi Yöntemleri

Varikosel cerrahisi: Varikosel düzeltilerek sperm parametrelerinde iyileşme sağlanabilir.
Hormon tedavileri: Hormonal dengesizlikler ilaçlarla düzeltilebilir.
Üremeye yardımcı teknikler: IVF (tüp bebek), ICSI (mikroenjeksiyon) gibi yöntemler kullanılır.

İleri Tekniklerle Sperm Elde Etme Yöntemleri

Sperm örneği bulunamayan durumlarda cerrahi yöntemlerle sperm elde edilebilir:

Mikro-TESE: Testislerden mikroskopla sperm alınması
PESA: Epididimden iğne ile sperm aspirasyonu
TESA: Testisten iğne ile sperm aspirasyonu

Eğer olgun sperm bulunamazsa, gelişmemiş spermlerden (spermatid) mikroenjeksiyon yapılabilir (ROSI nedir?).

Doğru Değerlendirme ve Zamanında Müdahale Önemlidir

Erkekte infertilite modern tanı ve tedavi yöntemleri sayesinde büyük ölçüde yönetilebilir. Eğer düzenli ilişkiye rağmen gebelik oluşmuyorsa, erkenden uzman üroloji ve üreme tıbbı desteği almak başarı şansını artırır. Gelişen teknoloji ve kişiye özel planlamalarla, erkek kısırlığı artık aşılabilir bir engeldir.