Laparoskopi (Kapalı Ameliyat) Nedir? Avantajları, Uygulama Alanları ve Riskleri
Laparoskopi, minimal invaziv bir cerrahi yöntemdir. Endometriozis, yumurtalık kisti, tüp tıkanıklığı ve myom gibi hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılır. Bu yazıda laparoskopinin avantajları, uygulama alanları ve laparatomi ile farklarını detaylıca inceleyebilirsiniz.
Laparoskopi (kapalı ameliyat) nedir?
Laparoskopi, karın ve kasık bölgesindeki organları incelemek ve tedavi etmek için kullanılan minimal invaziv bir cerrahi tekniktir. Bu yöntem, genellikle "kapalı ameliyat" olarak adlandırılır ve göbek deliğinden yapılan küçük kesiler aracılığıyla gerçekleştirilir. Laparoskopi sırasında, karın içine yüksek çözünürlüklü bir kamera (laparoskop), ışık kaynağı ve cerrahi aletler yerleştirilir.
Laparoskopi, endometriozis, rahim myomları ve diğer yapısal anormallikler, yumurtalık kistleri, yapışıklıklar ve dış (ektopik) gebelik gibi birçok problemi tanılamlanmasına yardımcı olur. Eğer geçmişte pelvik enfeksiyon öyküsü varsa veya pelvik hastalığı düşündüren belirtiler yaşanıyorsa, bu prosedür değerlendirmenin bir parçası olabilir. Laparoskopi, ilk kısırlık değerlendirmesinin ardından da önerilebilir. Genellikle adet döneminin bitiminden kısa bir süre sonra gerçekleştirilir.
Laparoskopi genellikle genel anestezi altında ameliyathanede gerçekleştirilir. Genellikle göbek deliğinden bir teleskop yerleştirilir. Karın boşluğunu doldurmak için karbondioksit gazı kullanılır; bu, karın duvarını iç organlardan uzaklaştırarak bağırsak, mesane ve kan damarları gibi çevre organlara zarar verme riskini azaltır. Bazen, doktorun deneyimine veya hastanın önceki cerrahi veya tıbbi geçmişine bağlı olarak göbek deliği yerine alternatif yerler de kullanılabilir. Bu kesiler genellikle küçüktür (genellikle 1 cm).
Bir ya da iki küçük ek kesi yapılarak makas, kavrama aletleri, biyopsi pensi, koter veya lazer aletleri ve dikiş malzemeleri gibi aletleri yerleştirir. Teknik ve alet seçimi, doktorun deneyimi ve tercihi ile problemin konumuna bağlıdır. Laparoskopi ile düzeltilebilecek bazı problemler arasında fallop tüplerinin ve yumurtalıkların etrafındaki yapışıklıkların tedavisi, tıkanmış tüplerin açılması, over kistlerinin çıkarılması ve ektopik gebeliklerin tedavisi yer alır. Endometriozis de uterusun dışından, yumurtalıklardan veya periton bölgesinden çıkarılabilir. Belirli koşullar altında rahimdeki myomlar çıkarılabilir. Ayrıca hastalıklı yumurtalıkların ve hasar görmüş fallop tüplerinin çıkarılması için de kullanılabilir.
Laparoskopi robotik cerrahi ile kullanılabilir. Robotik cerrahide, görüntüleme sistemi üç boyutlu ve yüksek çözünürlüklüdür. Bu, cerrahın ameliyat alanını daha ayrıntılı görmesine ve hassas bir şekilde çalışmasına olanak tanır. Ancak robotik cerrahi daha pahalıdır ve tüm hastanelerde bu ekipman mevcut değildir. Robotik cerrahi için uygunluk kriterleri sağlanan hastalar bilgilendirilerek robotik cerrahi gerçekleştirirlebilir.
Laparoskopinin Riskleri nelerdir?
Tüm cerrahilerde olduğu gibi, laparoskopinin de bazı riskleri vardır. Karın içinde yapışıklıklar gelişebilir, ancak bu olasılık açık cerrahilere göre daha az olasıdır. Karın duvarında hematom (kanla dolu morluk) oluşabilir. Pelvik veya karın enfeksiyonları meydana gelebilir. Ciddi komplikasyonları nadirdir. En büyük risk, bağırsak, mesane, üreterler, uterus, büyük kan damarları veya diğer organlara zarar verilmesidir; bu durum ek cerrahi gerektirebilir. Yaralanmalar, karın duvarı aracılığıyla çeşitli aletlerin yerleştirilmesi sırasında veya operatif tedavi sırasında meydana gelebilir. Belirli koşullar, ciddi komplikasyon riskini artırabilir. Bunlar arasında önceki abdominal cerrahi, özellikle bağırsak cerrahisi, bağırsak/pelvik yapışıklık öyküsü veya varlığı, şiddetli endometriozis, pelvik enfeksiyonlar, obezite veya aşırı zayıflık bulunmaktadır. Alerjik reaksiyonlar, sinir hasarı ve anestezi komplikasyonları nadiren görülür. Postoperatif idrar tutamama durumu nadirdir ve venöz tromboz (kan pıhtısı) riski de düşüktür. Tüm olası komplikasyonlar göz önüne alındığında, her 100 kadından 1 veya 2'sinin genellikle önemsiz sonuçlar doğuran bir komplikasyon geliştirmesi beklenmektedir.
Laparoskopi sonrası bakım
Laparoskopi sonrasında göbek deliği bölgesi genellikle hassas olur ve karın morarmış ve hassas hale gelebilir. Karın boşluğunu genişletmek için kullanılan gaz, omuzlarda, göğüste ve karında rahatsızlık hissine neden olabilir. Anestezi bulantı ve baş dönmesine yol açabilir. Rahatsızlık miktarı uygulanan prosedürlerin türüne ve kapsamına bağlıdır. Normal aktiviteler genellikle birkaç gün içinde yeniden başlatılabilir. Önemli karın ağrısı, kötüleşen bulantı ve kusma, 38°C veya daha yüksek ateş, bir kesiden iltahaplı akıntı veya bir kesiden önemli kanama gibi durumlar acil tıbbi müdahale gerektirir.
Laparoskop (kapalı cerrahi) ile Laparatomi (açık cerrahi) arasındaki farklar nelerdir?
Açık cerrahi ile yapılan ameliyatlarda karnı açmak için bir kesi bikini bölgesinden yatay, ya da karın orta hattından yukarıdan aşağıya yapılabilir. Hastalar genellikle ameliyat sonrası birkaç gün hastanede kalır ve fiziksel aktivite seviyesine bağlı olarak 2 ila 6 hafta içinde işe dönebilirler.
Laparoskopide hastalar genellikle ameliyat günü ya da bir gün sonra evlerine dönebilir ve daha hızlı iyileşerek 3 ila 7 gün içinde tam aktivitelerine dönebilirler.
Cerrahın eğitimi, becerisi ve deneyimi de laparoskopi veya laparotomi kullanılmasına karar vermede önemli bir rol oynamaktadır. Bir jinekolojik operasyon düşünülürken hasta ve doktoru laparotomi ile operatif laparoskopi yapmanın avantajlarını ve dezavantajlarını tartışmalıdır.